Τσάρκα στην SYNGROU...

«Ο δρόμος είχε την δική του ιστορία, κάποιος την έγραψε στον τοίχο με μπογιά, ήταν μια λέξη μοναχά ελευθερία, κι ύστερα είπαν πως την έγραψαν παιδιά»

Δεν γνωρίζω κατά πόσον ο παραπάνω στίχος θα μπορούσε εύστοχα ή μεταφορικά να περιγράψει όλο αυτό που ονομάζεται "Λεωφόρος Συγγρού".
Ποιος θα τολμήσει όμως να αντιπαραθέσει δίπλα στον κεντρικό αυτόν δρόμο της πόλεως των Αθηνών, έννοιες σημαντικές και συμβολισμούς απαράμιλλους...; Μεγάλη Ιδέα, Υπέρβαση, Φυγή προς τα εμπρός... Ας τα βάλουμε όμως σε μια τάξη!

Αρχικά ας ειπωθεί το εξής. Όσοι πιστεύαμε ότι στην αρχαιότητα ο Πειραιάς ήταν το κατεξοχήν επίνειο των Αθηνών, κάναμε λάθος. Παραδόξως για τους περισσοτέρους από μας, το αρχαίο Φάληρο [1] αναφέρεται ως το πρώτο και αρχαιότερο λιμάνι της Αθήνας, το οποίο μάλιστα είχε αρκετή έκταση. Από τις μαρτυρίες που υπάρχουν, άρχιζε από τις Τζιτζιφιές και έφτανε ως το «ΤΡΟΚΑΝΤΕΡΟ». Πολύ αργότερα, ο Θεμιστοκλής και κατόπιν ο Περικλής διαμόρφωσαν το λιμάνι του Πειραιά, και παρ' όλα αυτά το Φάληρο εξακολούθησε να είναι σημαντικός λιμένας της Αθήνας, αν και πλέον δεύτερος τη κατάταξη. Τις ανάγκες μεταφοράς ανθρώπων και αγαθών, από και προς το λιμάνι του Φαλήρου, κάλυπτε η αρχαία οδός Αθηνών - Φαλήρου, κατασκευασμένη σχεδόν ακριβώς στην ίδια ευθεία που σήμερα βρίσκεται η Λεωφόρος Συγγρού.

Η Αθήνα προοδευτικά ξέπεσε, μέχρι την στιγμή που επιλέχθηκε ως πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους (1834) ενός επαναστατημένου λαού. Οι Κλεάνθης - Schaubert και Klenze ανέλαβαν να χαράξουν τα σχέδια αναδιαμόρφωσης και μετατροπής της ασήμαντης πολίχνης σε πρωτεύουσα. Οι τρεις τους, με έμπνευση εκ του δέους της Ακροπόλεως, σχεδιάζουν το περίφημο νεοκλασικό τρίγωνο, θέτοντας έτσι τον ιερό βράχο ως εκ προεπιλογής σημείο αναφοράς. Η δίψα για σύνδεση του αρχαίου με το νεότερο και η ανάγκη εθνολογικής συνέχειας και συνοχής, δεν μπόρεσαν παρά να επηρεάσουν βαθιά και την αρχιτεκτονική.
Στο τελευταίο τέταρτο του 19^ου αιώνα, η Ελλάς ζεί μια περίοδο εκσυγχρονισμού και μεγάλων δημοσίων έργων που κορυφώνεται επί πρωθυπουργίας X. Τρικούπη (1881-1895). Κάπου εκεί, μεταξύ 1876 και 1878 γίνεται η σύλληψη της ιδέας. Να δημιουργηθεί δηλαδή στην θέση του από αιώνες υπάρχοντος καρόδρομου, μια σύγχρονη λεωφόρος, η οποία θα συνδέει την Αθήνα με το Φάληρο. Η κατασκευή της οδού ξεκίνησε το 1898 [2] , από έναν μηχανικό του στρατού, τον Ιωάννη Γενίσαρλη [3], χάρη στην χρηματοδότηση, συν τοις άλλοις, από τα κληροδοτήματα του Ανδρέα Συγγρού [4], του οποίου το όνομα φέρει.
Η λεωφόρος Συγγρού, έμελλε να τελειώσει οριστικά [σύμφωνα με τον αρχικό της σχεδιασμό] από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, πρωτεργάτη της Μεγάλης Ιδέας, κατά την διακυβέρνηση 1928-1932. Φυσικά τα δεδομένα είχαν ριζικά αλλάξει. Η Ελλάς είχε διπλασιαστεί εδαφικά, είχε καταστραφεί, είχε ξεριζωθεί… Και οι Έλληνες, οι απόγονοι των Ιώνων που μετανάστευσαν τον 7^ο αι. π.Χ. από την μητροπολιτική Ελλάδα στην Μικρά Ασία, έμελλε να γυρίσουν πίσω δυόμιση χιλιετίες αργότερα. Μια επιστροφή βιασμένη και άγαρμπη. Βουτηγμένη σε δάκρυ, θανατικό και αμέτρητα γιατί! Κατά μήκος λοιπόν της Λεωφόρου Συγγρού άρχισαν να εγκαθίστανται Έλληνες της προσφυγιάς, φτιάχνοντας με πολύ κόπο γειτονιές όπως η Νέα Σμύρνη, ο Νέος Κόσμος, η Καλλιθέα.

Από τότε μέχρι και σήμερα, η Λεωφόρος Συγγρού έχει μετατραπεί σε ένα από τα Σήματα Κατατεθέντα της Αθήνας. Σύγχρονος αυτοκινητόδρομος ταχείας κυκλοφορίας, που ξεκινά από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός και καταλήγει στο Φαληρικό Δέλτα [5]. Έχει 4 λωρίδες ανά κατεύθυνση συν τους βοηθητικούς παραδρόμους, με πολλούς ανισόπεδους κόμβους και υπόγειες διαβάσεις. Στο μέλλον, στις αρχές της Συγγρού θα υπάρχει το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (στο παλιό εργοστάσιο Φιξ) και στο τέλος της (Δέλτα Φαλήρου) θα δημιουργηθούν η Νέα Εθνική Βιβλιοθήκη, η Νέα Εθνική Λυρική Σκηνή, ενώ κάποιοι προτείνουν ότι στην ίδια περιοχή (παλιός Ιππόδρομος) πρέπει να κατασκευαστεί και το νέο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Να σημειωθεί ότι την τελευταία δεκαετία, ο στοχευμένος και συνεχιζόμενος οικοδομικός οργασμός επί της Συγγρού έχει σαν αποτέλεσμα την αναβάθμιση και τον εξωραϊσμό της Λεωφόρου, παρ’ όλες τις επιμέρους παράπλευρες χρήσεις της [6]

Γνωστές ή άγνωστες, αυτές είναι οι προφανείς ιστορικές λεπτομέρειες αναφορικά με την Λεωφόρο Συγγρού και τα σχετικά αυτής. Που μας οδηγούν όμως τα πέρα από το προφανές; Δεν είναι άραγε η Συγγρού ένας αιώνιος «δίαυλος» του κλεινού Αθηναϊκού Άστεως με την φέρουσα ζωή και ευμάρεια Θάλασσα του Σαρωνικού; Πόσα να χρωστάνε οι Αθήνες [Αι Αθήναι] στα 8 χιλιόμετρα της διαδρομής μέχρι το Φάληρο; Μέχρι την θάλασσα, που η Αθήνα κατέκτησε και κατακτήθηκε από αυτήν, για να συνυπάρχουν για πάντα. Αθήνα Θαλασσοκράτειρα. Πόλη πλούσια, που χάρισε απλόχερα στην οικουμένη την πρώτη μορφή Δημοκρατίας. Την μοναδική ίσως, και ας ήταν βασισμένη στους σκλάβους.

«Ένα αεροπλάνο, στον ουρανό της Ελλάδας, απάνω από τον Παρθενώνα, αναδίνει μια αρμονία καινούργια πού δεν τη συνέλαβε ακόμα κανείς. H λεωφόρος Συγγρού κυλά μέρα και νύχτα προς την αχτή του Φαλήρου τους νεογέννητους και ανέκφραστους ακόμα ρυθμούς ενός δυνατού λυρισμού πού γυρεύει δυνατούς ποιητές... ».

Η Συγγρού του οράματος του ΝεοΕλληνικού Κράτους. Η εθνική ανασύσταση, ο εξωραϊσμός, η ανασύνταξη. Οι Δυνάστες-Ευεργέτες, η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων… Η Μεγάλη μας Ιδέα! Απογείωση στα ουράνια και…; Η πτώση της καταστροφής. Οικτρή η εναλλαγή των συναισθημάτων. Παρούσα η Λεωφόρος Συγγρού, στέκει και παρηγορεί πρόσφυγες, παρόλο που βομβαρδίστηκε το 1915, το 1941, δίχασε, διχάστηκε… Απαξιώθηκε.. Έγινε κεντρικό στέκι του περιθωρίου. Οι πεταλούδες της νυκτός, οι θαμώνες, τα υπόγεια μαγαζιά, οι προστάτες, η αστυνομία… Οι τράπεζες… Οι μπίζνες! Όλα αυτά ΕΙΝΑΙ η Συγγρού. Όλα αυτά και ακόμα περισσότερα. Πολύπλευρη, πολυδιάστατη… Μια πανσπερμία ανθρώπινης δραστηριότητας παντρεμένη με αιώνες μόχθου, δόξας και πόνου. Μήπως η Ελλάδα διαφέρει; Και εμείς οι Έλληνες; Ο ελληνικός μας χαρακτήρας.. Το ταμπεραμέντο! Ο Ελληνικός μας εαυτός, που λατρεύουμε να μισούμε... Ας μιλήσει ο ποιητής:

Γεωργίου Σεφέρη - Λεωφόρος Συγγρού, 1930

Στον Γιώργο Θεοτοκά που την ανακάλυψε

Όταν σε νικήσει
το χαμόγελο που ανασαίνει πλάι σου, πάει να σκύψει και δε συγκατανεύει
όταν η ζάλη που σου απόμεινε αρμενίζοντας στα βιβλία ξεκολλήσει από το μυαλό σου στις πιπεριές δεξιά και αριστερά

όταν αφήσεις το πετρωμένο καράβι που ταξιδεύει προς το βυθό μ' άρμενα συντριμμένα
την καμάρα με τα χρυσαφικά της
τις κολόνες με την έννοια τους που τις στενεύει
όταν αφήσεις τα κορμιά τα πελεκημένα επίτηδες για να μετρούν και για να θησαυρίζουν,
την ψυχή που δεν εξισώνεται, ό,τι και να κάνεις, με την ψυχή σου
το χέρι του φόρου
το γυναικείο εκείνο προσωπάκι στο λίκνο που λάμπει στον ήλιο
όταν αφήσεις την καρδιά σου και τη σκέψη σου να γίνουν ένα
με το μαυριδερό ποτάμι που τεντώνει ξυλιάζει και φεύγει:

Σπάσε το νήμα της Αριάδνης και να!
Το γαλάζιο κορμί της γοργόνας.

[1] Ιδρυτής του Φαλήρου αναφέρεται ο τοπικός ήρωας Φάληρος, υιός του Άλκωνα και εγγονός του βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα.

[2] Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα χρόνο μετά τον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, και συγκεκριμένα στις 14.2.1898 έγινε απόπειρα δολοφονίας του Βασιλιά Γεωργίου Α’ από τον Γ. Καρδίτση και Ι. Κυριακό στην οδό Φαλήρου, σημερινή λεωφόρο Συγγρού. Η απόπειρα απέτυχε, οι Βασιλοκτόνοι συνελήφθησαν, καταδικάστηκαν σε θάνατο και καρατομήθηκαν στις φυλακές Ναυπλίου. Στον τόπο όμως της απόπειρας χτίστηκε ο άγιος Σώστης «επί τη θεία διάσωση του Βασιλέως από τους απαισίους δολοφόνους» κατά την επίσημη Ιστορία του Έθνους. Όμως υπάρχουν φωνές περί του αντιθέτου, σύμφωνα με τις οποίες η απόπειρα ήταν σκηνοθετημένη από τον Αυλάρχη του Γεωργίου για να επανακτήσει ο Βασιλιάς τη χαμένη του λαϊκή αίγλη και το θρόνο του ύστερα από τον όλεθρο του πολέμου του 1897, του οποίου με απόλυτα ντοκουμέντα πτυχών και κατά γενική ομολογία και κατακραυγή υπήρξε ο κύριος υπαίτιος...

[3] Ο Ιωάννης Γενίσαρλης είχε προβλέψει ήδη από το 1876 ότι «η Αθήνα θα πνιγεί από την έλλειψη συγκοινωνιών».
[4] Ανδρέας Συγγρός (Κωνσταντινούπολη 1830 - Αθήνα 1899)

Ο ΠΙΟ ισχυρός άνδρας της εποχής του, μετά τον βασιλιά Γεώργιο Α΄. Οι χαρακτηρισμοί «λωποδύτης φιλάνθρωπος» και «μέγας εθνικός ευεργέτης» αποτελούν τους ακραίους πόλους της προβληματικής σχέσης του Συγγρού με την ελληνική κοινωνία, αλλά και την ποικιλομορφία της πρόσληψης της δράσης του, καθώς ο Ανδρέας Συγγρός ενσάρκωσε μια νέα καπιταλιστική ηθική μέσα στο νεοελληνικό κράτος.
Πνεύμα ανήσυχο, εγκατέστησε τις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητές του στην Πόλη και στην Αθήνα. Στην Πόλη συμμετείχε στην τραπεζική δραστηριότητα των ομογενών, συνεργαζόμενος με το ευρωπαϊκό τραπεζικό κεφάλαιο. Τα οικονομικά του ενδιαφέροντα απλώθηκαν στον χώρο της Οθωμανικής Aυτοκρατορίας, ενώ η Ελλάδα αποτέλεσε έναν νέο χώρο επενδύσεων στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Αποτελεί το σημαντικότερο παράδειγμα της ομάδας των Eλλήνων κεφαλαιούχων που στράφηκαν στο ελληνικό κράτος μετά το 1870. Oταν εγκαταστάθηκε στην ελληνική πρωτεύουσα (1872), είχε αποκρυσταλλώσει μια εντελώς διαφορετική επιχειρηματική λογική: αποφεύγοντας τις εμπορικές δραστηριότητες και τις επενδύσεις στη βιομηχανία, επιδόθηκε στον κρατικό δανεισμό και στις τραπεζικές εργασίες.
Εκείνη την εποχή η Ελλάδα ήταν ένα κράτος που, όπως τονίζουν οι μελετητές, «σαφώς υστερούσε σε επιχειρήσεις από την Ευρώπη, αλλά και από την Κωνσταντινούπολη ή τα οικονομικά κέντρα της Μαύρης Θάλασσας. […]. Ο ίδιος ομολογούσε ότι αιτία της επιχειρηματικής στροφής του στο ελληνικό κράτος ήταν η εκμετάλλευση «της νηπιώδους καταστάσεως των τραπεζικών και οικονομολογικών εν Ελλάδι». Η εμπλοκή του στα Λαυρεωτικά (1873) και τα τεράστια κέρδη του εις βάρος των αδαών μετόχων, προκάλεσαν τεράστιες αντιδράσεις και έντονες κριτικές. Aσχετες, τέλος, με τους οικονομικούς στόχους και τους τρόπους επίτευξής τους δεν ήταν οι επανειλημμένες εκλογές του στο βουλευτικό αξίωμα.
Η αγορά από τον Συγγρό (Τσιγγρός ήταν το όνομά του, προτού το "εξευγενίσει") τεράστιων τσιφλικιών και η σκληρή εκμετάλλευση των κολίγων του, ο επανειλημμένος επαχθής δανεισμός του ελληνικού δημοσίου, η προσωπική αξιοποίηση πολιτικών πληροφοριών για τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, οι διασυνδέσεις του με το παλάτι και οι απειλές για ίδρυση δικού του κόμματος, όταν δεν τον ικανοποιούσαν οι τρικουπικοί ή οι δηλιγιαννικοί, συνιστούν μερικές από τις όψεις της δράσης του που απασχόλησαν ιδιαίτερα την κοινή γνώμη των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα.
Το έργο του Συγγρού (ανέγερση του Δημοτικού Θεάτρου Αθηνών, των Φυλακών Συγγρού, του εργαστηρίου απόρων γυναικών, της νέας πτέρυγας του Ευαγγελισμού και του νοσοκομείου Συγγρού, ίδρυση Μουσείων Ολυμπίας και Δελφών κ.λπ.) παρόν στη νεοελληνική ιστορία, φωτίζει πτυχές του ευεργετισμού, σε συνδυασμό με την καχεξία και τις πελατειακές σχέσεις που προσδιόριζαν τη φυσιογνωμία του ελληνικού κράτους.
[5] Το σημερινό Φαληρικό δέλτα και πολλά τμήματα της παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος ήταν μέχρι σχετικά πρόσφατα θάλασσα. Η σημερινή μορφή του παραλιακού μετώπου της Αττικής οφείλεται στις αλλεπάλληλες επιχωματώσεις ανά τους αιώνες, και ιδιαίτερα αυτές κατά την 8ετία Καραμανλή [1955-1963], κατά την διάρκεια της Χούντας και τις πρόσφατες με την Ολυμπιάδα του 2004.

[6] «Αναμφίβολα, η εικόνα της λεωφόρου Συγγρού έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Τα νέα κτίρια γραφείων που έχουν δημιουργηθεί κατά μήκος της λεωφόρου προσφέρουν απολύτως ικανοποιητικούς χώρους υψηλών προδιαγραφών σε αρκούντως ανταγωνιστικά μισθώματα. Ακόμα όμως δεν έχει αποκτήσει το χαρακτήρα του επιχειρηματικού κέντρου που διαθέτει η Κηφισίας, καθώς δεν τη βοηθάνε ιδιαίτερα κάποιες άλλες χρήσεις που φιλοξενεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι για πολλές μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, που επιθυμούν να εγκαθίστανται σε περιοχή με ανάλογο «πρεστίζ» η λεωφόρος Συγγρού αποκλείεται εξ αρχής», αναφέρει η κ. Νίκη Σύμπουρα, επικεφαλής του ελληνικού γραφείου της Cushman & Wakefield.

*** Όποιος λόγω του τίτλου έκανε διαφορετικούς συνειρμούς από ότι η συνέχεια του κειμένου, ενδεχομένως να αποζημιωθεί διαβάζοντας τα όσα αναφέρει η wikipedia κατόπιν αναζητήσεως του λήμματος «Syngrou» :
Andrea Syngrou Avenue is an important road in Athens, linking Poseidonos Avenue with the centre and other avenues. It is planned, built and later named for Andreas Syngrou. It runs southwest to northeast, with a speed limit of 90km/h. The Syngrou-Fix station of the Attiko Metro's Red Line is situated at the northeastern end of the avenue. The avenue also has shops and stores mainly 4 to 8 storey buildings by its one-way service road of the same name.
The avenue passes between the municipalities of Palaio Faliro, Kallithea and Nea Smyrni as well as Athens, and has about four to five interchanges. It is the only avenue in Athens to resemble a motorway, since it has no traffic lights, except of course when it reaches the city centre.
It is considered to be part of a red-light district, with most of Athens' brothels, strip clubs and adult entertainment bars located there. Transvestite prostitutes can often be seen on the service road.

ΠΗΓΕΣ:
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CF%8C_%CE%A6%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%BF

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_tile2_18_21/12/2005_140809

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_2_12/02/2006_1285475

http://www.iospress.gr/ios1997/ios19970323a.htm

http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=14598&m=B58&aa=1

http://www.florasfun.gr/index.php?target=products&product_id=114201

http://eglima.wordpress.com/2007/12/15/%CE%97-%CE%B4%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%86%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%AC-%CE%93%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CE%91-iii/

http://en.wikipedia.org/wiki/Andrea_Syngrou_Avenue

http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=14598&m=B58&aa=1

http://www.iranon.gr/ATHINA/ATHINA.htm