12 ΜΗΝΕΣ ΚΑΙ 7 ΗΜΕΡΕΣ...

Μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει….

Ο χρόνος μας κυνηγάει, μας πιέζει, μας αγχώνει… Στηρίζουμε την ζωή μας πάνω του. Επέτειοι, ωράρια, χρονοδιαγράμματα… Όχι μόνο αντιμετωπίζουμε παθητικά τον χρόνο που περνάει, αλλά αγνοούμε με μεγαλοπρεπή αφέλεια όλα αυτά που τον αποτελούν, που τον συνθέτουν. Τα επίκτητα ανθρώπινα και πόσο μάλλον τα γενεσιουργά ουσιώδη…

Σαλπάρουμε λοιπόν για ένα ιδιόμορφο ταξίδι στον χρόνο, και πως ο ανθρώπινος νους τον κατάλαβε, τον χώρισε, τον ονόμασε… Ανακατεύοντας σκόρπιες γνώσεις του μυαλού από το παρελθόν με νέες φιλτραρισμένες αλήθειες της έρευνας, συνθέτει κανείς το παζλ του

έλλογου ζώου που κοιτάει ψηλά (ΑΝΘΡΩΠΟΣ: ΑΝΩ + ΘΡΩΣΚΩ). Στον ουρανό το βλέμμα καρφωμένο, να κατανοήσει τα απόκοσμα. Γιατί τα πάντα ρει; Ποια μυστικά αποκαλύφθηκαν στους Σουμέριους και έγιναν σκόνη που φώλιασε στα Ζιγκουράτ; Τι να γνώριζαν οι Αιγύπτιοι Ιερείς των Πυραμίδων; Τι μαρτύρησαν τ’ αστέρια στους Έλληνες αστρονόμους;

Αυτό που εμείς σήμερα ονομάζουμε ημερολόγιο, δεν είναι τίποτα άλλο από συμπυκνωμένη έρευνα και σοφία αιώνων, συναρμολογημένη σε τελικό στάδιο από τους Ρωμαίους και τελειοποιημένη από τους Χριστιανούς.

Οι Ρωμαίοι λοιπόν, πασίγνωστοι για την εκ φύσεως ευκολία αφομοίωσης – αντιγραφής της σοφίας άλλων λαών, αλλά και την συγκροτημένη τους σύνθεση – απόδοση, υποδιαίρεσαν αρχικά το έτος σε 10 μήνες, τους: Martius, Aprilis, Maius, Junius, Quintilis, Sextilis, September, October, November, December. Είναι προφανές ότι αρχή του έτους είχε οριστεί η 1^η Μαρτίου, εξ ού και September σημαίνει έβδομος μήνας κ.ο.κ, παρ όλο που σήμερα ο μήνας αυτός είναι ένατος στην σειρά. Κατά μία εκδοχή, το έτος με την μορφή αυτή είχε μόνο 304 ημέρες, και έτσι το 712 π.Χ. ο βασιλιάς Numa της Ρώμης πρόσθεσε τους μήνες Januarius και Februarius, κάνοντας το έτος να φτάσει τις 366 ημέρες και να προσεγγίσει το αρχαίο Ελληνικό Σεληνιακό ημερολόγιο. Ήταν όμως ατελές, και τους ερχόμενους αιώνες οι λάθος υπολογισμοί είχαν ήδη αλλοιώσει τις εποχές του έτους, προκαλώντας πανικό και δυσαρέσκεια στον λαό. Το ζήτημα αυτό ανέλαβε να επιλύσει ο πολυπράγμων στρατηλάτης Ιούλιος Καίσαρ. Επέβαλε τον ηλιακό υπολογισμό του έτους χωρισμένο σε 12 μήνες 30 – 31 ημερών και 365 στο σύνολο, με την προσθήκη 1 ημέρας κάθε 4 χρόνια. Στο έτος 45 π.Χ. πρόσθεσε 67 ημέρες, ενώ ως αρχή του έτους είχε ήδη θεσπιστεί η 1^η Ιανουαρίου από το 153 π.Χ.. Μόλις είχε γεννηθεί το Ιουλιανό Ημερολόγιο, προς τιμή του ανδρός που εισάκουσε τις υποδείξεις του Σωσιγένη του εξ Αλεξανδρείας. Ακόμα είς μνήμην του Ιουλίου Καίσαρα, μετονομάστηκε ο μήνας Quintilis σε Julius. Ο διάδοχός του, Αύγουστος, ανακηρύσσοντας τον εαυτό του Αυτοκράτορα και Ημίθεο, έκρινε σκόπιμο να μετονομάσει τον αμέσως επόμενο μήνα από Sextilis σε Augustus, αλλά και να «κλέψει» μια ημέρα από τον ήδη λειψό Φεβρουάριο, εξισώνοντας τον συνονόματο μήνα του με τον Ιούλιο, τους μόνους διαδοχικά ισόποσους μήνες….

Το Ιουλιανό Ημερολόγιο επιβίωσε περίπου 1500 χρόνια. Δεν είχε λύσει το πρόβλημα όμως, καθότι ένα έτος είναι μόνο 365 ημέρες, 5 ώρες, 48 λεπτά και 46 δευτερόλεπτα. Η απόκλιση των 11 αυτών λεπτών είχε ήδη προκαλέσει αισθητή μετατόπιση της πραγματικότητας τον 16^ο αιώνα, επιφέροντας την μεταρρύθμιση του Πάπα Gregory ΧΙΙΙ, κατά την οποία δεν έχουμε δίσεκτο έτος σε χρονιές που διαιρούνται τέλεια με το 400 (π.χ. έτος 2000). Η τελευταία ημέρα του Ιουλιανού ημερολογίου ήταν η 4η Οκτωβρίου 1582 και η αμέσως επόμενη, και πρώτη του Γρηγοριανού ήταν η 15η Οκτωβρίου 1582… Φυσικά η αλλαγή αυτή δεν έγινε άμεσα αποδεκτή από όλες τις χώρες, καθ’ ότι ο θρησκευτικός φανατισμός και η μισαλλοδοξία δεν επέτρεπαν να υιοθετηθεί μια εφεύρεση των Καθολικών. Αγγλία Σκοτία, ΗΠΑ και εν γένει η Βρετανική Αυτοκρατορία, ασπάστηκαν το νέο ημερολόγιο μόνο το 1752, όπως και οι προτεσταντικές Γερμανία, Δανία, Νορβηγία, Σουηδία που έπραξαν το ίδιο διάσπαρτα εντός του 18^ου αιώνα. Οι ορθόδοξες χώρες έπρεπε να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό πρώτα (με εξαίρεση την Ρωσία), και κατόπιν, στις αρχές του 20^ου αιώνα να ακολουθήσουν τις εξελίξεις (την 10η Μαρτίου 1924 εισήχθη το Γρηγοριανό ημερολόγιο στη χώρα μας και η μέρα αυτή υπολογίστηκε σαν 23 Μαρτίου).

Ας μάθουμε κιόλας τι πραγματικά σημαίνουν οι μήνες που χρησιμοποιούμε:

Ιανουάριος: Januarius στα λατινικά. Μήνας αφιερωμένος στον Ιανό, αγαπημένο θεό των Ρωμαίων. Αποκαλείτο χαρακτηριστικά Θεός των Θεών… Ήταν προστάτης των θυρών, ο Θεός που άνοιγε τις πόρτες προς το φώς ή το σκότος. Θεός της φιλότητας και της καλοσύνης, λάμπρυνε τις γιορτές χαράς και ενθουσιασμού, εμπνέοντας τους ανθρώπους. Θεός αινιγματικός και μυστηριακά πολυλατρεμένος από τους μύστες.

Ενδέκατος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου από το 712 π.Χ. και πρώτος από το 153 π.Χ. Στο Βυζάντιο, η 1^η Ιανουαρίου υιοθετήθηκε και καθιερώθηκε ως ημέρα πρωτοχρονιάς το 1000 μ.Χ. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Ποσειδεών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Γαμηλιών.

Φεβρουάριος: Februarius. Εκ του λατινικού όρου Februa, που σήμαινε την τελετή εξαγνισμού, η οποία ετελείτο στα μέσα του ρωμαϊκού αυτού μήνα. Αντιστοιχεί στο

2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Γαμηλιών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Ανθεστηριών.

Μάρτιος: Martius. Ήταν ο 1ος μήνας του έτους τον οποίο είχε καθιερώσει ο Ρωμύλος προς τιμή του πατέρα του και γενάρχη των Ρωμαίων του θεού Άρη (λατινικά Μαρς). Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι Ρωμαίοι είχαν αρχικά επιλέξει να εορτάζουν το νέο έτος, την στιγμή του ερχομού της άνοιξης και της αναγεννήσεως της φύσης. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Ανθεστηριών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Ελαφηβολιών.

Απρίλιος: Aprilis. Οι απόψεις περί της ετυμολογίας του όρου διίστανται. Υποστηρίζεται ότι προέρχεται από το λατινικό ρήμα aperire (ανοίγω), όταν δηλαδή τα άνθη και η φύσις «ανοίγουν», εξ ου και «Άνοιξις». Παράλληλα ήταν μήνας αφιερωμένος στην Θεά Αφροδίτη και την πρώτη μέρα του εορτάζονταν το Festum Veneris et Fortunae Virilis, εξ ου και Aphrilis, εκ του Aphrodite (Aphros), ή εκ της Ετρουσκικής εκδοχής του ονόματος της Θεάς «Apru». Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Ελαφηβολιών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Μουνυχιών.

Μάιος: Maius. Κατά τον Πλούταρχο (Βίος Νουμά 19) η ονομασία του Μήνα (Maja) προήλθε από το «Μαία» τη μητέρα του Ερμή στην οποία ήταν αφιερωμένος. Από άλλους υποστηρίζεται ότι αυτό το όνομα είναι προσδιοριστικό πρεσβύτερης ηλικίας εκ του major (μεγαλύτερος): «Μαϊώρεις γαρ οι πρεσβύτεροι» (Πλούταρχος), ο δε Οβίδιος παράγει το όνομα του μήνα από το Majestas (Μεγαλειότης) που έχει αποδεχθεί και ο τεκτονισμός. Στην αρχαία Ρώμη κατά τον μήνα Μάιο τελούνταν γιορτές προς τιμή της πηγαίας Νύμφης Ηγερίας, στο άλσος της, προς ανάμνηση των συμβουλών της, που παρέσχε στον Νουμά για τις θρησκευτικές αρχές που εισήγαγε στη Ρώμη. Κατά δε την 1η (Μπόνα Ντέα) και 2η Μαΐου συνεχιζόντουσαν τα από 28 Απριλίου αρχόμενα Φλοράλια, εορτές προς τιμή της θεάς της βλάστησης της Χλωρίδας (Flora). Επίσης κατά τον ίδιο μήνα οι Ρωμαίοι τελούσαν τα "Lemuria" Μειλίχια που ήταν εορτές προς ιλασμό των ψυχών των νεκρών. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Μουνυχιών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Θαργηλιών.

Ιούνιος: Junius. Μήνας αφιερωμένος στην Θεά Juno, σύζυγο του Jupiter, καθ’ όλα αντίστοιχοι στους Έλληνες Θεούς Ήρα και Δία. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Θαργηλιών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Σκιροφοριών.

Ιούλιος: Quintilis και κατόπιν Julius. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Σκιροφοριών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Εκατομβαιών, που ήταν και η αρχή του Ελληνικού έτους.

Αύγουστος: Sextilis και κατόπιν Augustus. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Εκατομβαιών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Μεταγειτνιών.

Σεπτέμβριος: Εκ του λατινικού septem, δηλαδή του ελληνικού επτά. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Μεταγειτνιών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Βοηδρομιών.

Οκτώβριος: Εκ του οκτώ, όγδοος μήνας του αρχικού ρωμαϊκού ημερολογίου Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Βοηδρομιών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Πυανοψιών.

Νοέμβριος: Εκ του novem, εννέα. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Πυανοψιών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Μαιμακτηριών.

Δεκέμβριος: Εκ του decem, δέκα. Αντιστοιχεί στο 2^ο 15ήμερο του ελληνικού μηνός Μαιμακτηριών και το 1^ο 15ήμερο του μηνός Ποσειδεών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ετυμολογία των ημερών στις λατινογενείς γλώσσες και στις γερμανοσκανδιναβικές. (Στην νεοελληνική, υπάρχει η βαρετή τους αρίθμηση: Δευτέρα, Τρίτη κλπ, το Εβραϊκό ιερό Σάββατο και η ημέρα του Κυρίου, η Κυριακή). Αναλυτικότερα:

Δευτέρα: Καθολικά η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην Σελήνη! Εκ του Mani (Old English Mona), Γερμανικής Θεότητος του φεγγαριού. Ακολούθως, εκ του Λατινικού Luna (Σελήνη) προέρχονται τα Lunedi (Ιταλικά), lundi (γαλλικά) Lunes (Ισπανικά)

Τρίτη: Ημέρα αφιερωμένη στον Άρη. Εκ του Θεού Tyr, αντίστοιχου του Άρη, έχουμε Twisday και Tiwes dæg στα αρχαία και μεσαιωνικά Αγγλικά. Οι Ρωμαίοι την αποκαλούσαν Martis dies, που σημαίνει "Mars' Day", εξ ου mardi (γαλλικά), martes (ισπανικά), martedì (ιταλικά).

Τετάρτη: Η ημέρα προς τον Θεό Ερμή. dies Mercurii έλεγαν οι Ρωμαίοι [mercredi (Γαλλικά), mercoledì (Ιταλικά), miércoles (Ισπανικά)]. Αγγλικά Wednesday. Όνομα προερχόμενο από τον όρο Wednes dei (Middle English), και το Wēdnes dæg (Old English), που σημαίνουν "Η μέρα του Woden (Wodan), αρχαίας Γερμανικής Θεότητας, που υπήρξε Θεός των Αγγλο-σαξώνων μέχρι τον 7ο αιώνα. Ο όρος Wēdnes dæg είναι αντίστοιχος του Oðinsdagr ("Odin's day") [Old Norse], που πρόκειται για πρώιμη μετάφραση του λατινικού όρου dies Mercurii ("Mercury's day" - η μέρα του Ερμή). Παρ' όλα αυτά, ο Ερμής (Αγγελιαφόρος των Θεών) και ο Woden (Ο Βασιλιάς των Γερμανικών Θεών) δεν ταυτίζονται.

Πέμπτη: Η ημέρα προς τον Δία. Αγγλικά Thursday. Η σύγχρονη εκδοχή του αγγλικού αυτού όρου, προέρχεται από το Þunresdæg [Old English] και σημαίνει "Day of Thunor", προερχόμενο από το αντίστοιχο ρωμαϊκό Iovis Dies, "Jupiter's Day" - Η ημέρα του Διός. Οι περισσότερες Γερμανικές και Λατινογενείς γλώσσες χρησιμοποιούν ομόρριζα των ανωτέρω: Γερμανικά Donnerstag, torsdag στην Σκανδιναβία, Ιταλικά giovedì, Ισπανικά jueves, Γαλλικά jeudi

Παρασκευή: Η ημέρα της Αφροδίτης. Αγγλικά Friday. Προέρχεται εκ του frigedæg [Old English], που σημαίνει η ημέρα του Frige, Αγγλο-σαξωνικός όρος, αντίστοιχος του γερμανικού Frigg, που είναι απευθείς μετάφραση του ρωμαϊκού dies Veneris, "Η ημέρα της Αφροδίτης (του πλανήτη) ." [Ηowever, in most Germanic languages the day is named after Freyja—such as Frīatag in Old High German, Freitag in Modern German, Freyjudagr in Old Norse, Vrijdag in Dutch, Fredag in Swedish, Norwegian, and Danish—but Freyja and Frigg are frequently identified with each other. The word for Friday in most Romance languages is derived from Latin dies Veneris, "day (of the planet) Venus." (a translation of Greek Aphrodites hemera) such as vendredi in French, venerdì in Italian, viernes in Spanish]

Σάββατο: Εκ της ημέρας αφιερωμένης στον Θεό των Εβραίων [שבת (Shabbat)], πλην των Άγγλων: It has been called dies Saturni ("Saturn's Day"), through which form it entered into Old English as Sæternesdæg and gradually evolved into the word "Saturday".

Κυριακή: Ημέρα αφιερωμένη στον Κύριο για τους περισσότερους Χριστιανούς, πλην των αγγλοσαξώνων γερμανοσκανδιναβών: In Ptolemaic Egyptian astrology, the seven planets—Saturn, Jupiter, Mars, the Sun, Venus, Mercury, and the Moon—had an hour of the day assigned to each in that order, but the planet which was "regent" during the first hour of any day of the week gave its name to that day. The Egyptian form of the seven-day week spread to Rome during the first and second century when the Roman names of the planets were given to each successive day. Germanic-speaking nations apparently adopted the seven-day week from the Romans, so that the Roman dies Solis became Sunday (German, Sonntag), likely in reference to the Germanic sun goddess Sunne.

Κλείνοντας αυτή την προσπάθεια καταγραφής και έρευνας του αυτονόητου τμήματος της καθημερινότητάς μας [που για έναν αλλόκοτο λόγο ποτέ κανείς δεν διδάσκεται συγκεντρωτικά και εμπεριστατωμένα], ήθελα να επισημάνω το πόσο εντυπωσιακά ατόφια κατάφεραν να φτάσουν μέχρι τις μέρες μας όλα τα προαναφερθέντα παγανιστικά ιερά και όσια, παντρεμένα σήμερα μαζί με τον χριστιανισμό. Τελικά η σοφία των λαών και η πίστη, βρίσκουν τρόπους να φτάσουν στο αύριο… Και ας μην το ξέρουμε…

http://library.thinkquest.org/06aug/01010/greek/ancientCalendars.html
http://en.wikipedia.org
http://el.wikipedia.org
Περιοδικό Ιχώρ